hoe christenen de Veertigdagentijd beleven
De veertigdagentijd of de vasten is voor christenen een periode van soberheid. In een wereld waarin voor veel mensen alles zomaar bereikbaar is, kan je op verschillende manieren sober zijn. De waarden solidariteit, stilte en herbronnen kan je zien als een manier om sober te leven. Sommige mensen willen niet langer alles voor zichzelf houden, maar dingen delen met anderen. Anderen willen dan weer tijd maken om stil te staan bij wat voor hen echt belangrijk is om zo opnieuw de juiste richting in het leven te vinden en te herbronnen. De christelijke traditie geeft niet alleen 40 dagen de tijd om te herbronnen en solidair te zijn met anderen, maar ze geeft hier ook richting aan. Gelukkig moeten we dit niet allemaal alleen doen, maar worden we hierin geholpen door anderen. Broederlijk Delen heeft zo jaarlijks een campagne tijdens de veertigdagentijd om ons helpen om solidair te zijn met die mensen die onze hulp heel erg nodig hebben.
Wist-je-datje: Wist je dat de reden waarom sommige christenen op Goede Vrijdag geen vlees eten teruggaat op een heel oude traditie die eigenlijk niets te maken heeft met een gebod of verbod van Jezus? Lang geleden vroeg de kerk aan haar gelovigen om nooit vlees te eten op vrijdag om Jezus op een vrijdag gestorven is. Geen vlees eten op vrijdag werd dan gezien als een soort van offer (of een opoffering) om mee te lijden met Jezus. Maar waarom mogen ze dan wel vis eten, vraag je je misschien wel af? Wel, de reden daarvoor is eenvoudig: omdat de mensen toch voldoende krachtvoer moesten eten voor het harde werk en vis was eenvoudiger maar ook goedkoper dan vlees.
Wist-je-datje: Wist je dat de reden waarom sommige christenen op Goede Vrijdag geen vlees eten teruggaat op een heel oude traditie die eigenlijk niets te maken heeft met een gebod of verbod van Jezus? Lang geleden vroeg de kerk aan haar gelovigen om nooit vlees te eten op vrijdag om Jezus op een vrijdag gestorven is. Geen vlees eten op vrijdag werd dan gezien als een soort van offer (of een opoffering) om mee te lijden met Jezus. Maar waarom mogen ze dan wel vis eten, vraag je je misschien wel af? Wel, de reden daarvoor is eenvoudig: omdat de mensen toch voldoende krachtvoer moesten eten voor het harde werk en vis was eenvoudiger maar ook goedkoper dan vlees.
Hoe moslims de ramadan beleven
De ramadanmaand is voor moslims een belangrijke maand. Tijdens deze negende maand herdenken ze de eerste openbaringen uit de Koran aan Mohammed. De maand ramadan staat niet alleen in het teken van het zich onthouden van eten en drinken, maar gaat evenzeer over het zich onthouden van slechte woorden, gedachten en daden. De profeet Mohammed zei immers: 'Wie niet in staat is om lasterpraat en het handelen ernaar na te laten, hoeft voor Allah ook het eten en drinken niet na te laten'.
Moslims streven er tijdens de ramadan naar om de dagelijkse verplichtingen van het leven te combineren met een tijd van bijzondere aandacht voor spirituele groei. De islamitische filosoof Al-Farabi verwoordde het ooit als volgt: 'Het doel van vasten is om te leren hoe je kan afzien van de bevredigingen van je lichamelijke verlangens, zodat je je kan concentreren op het versterken van je geestelijke vermogens.' Een uitdagende oefening in de ratrace die onze consumptiemaatschappij vandaag is. Het vasten tijdens de ramadan vormt zo een uitnodiging om bewuster in het leven te staan: bewustere eetgewoonten, een meer bescheiden levensstijl gekenmerkt door consuminderen. Dit geldt enkel voor mensen voor wie dit fysiek mogelijk is, anderen worden om diverse redenen vrijgesteld van het vasten.
Maar je hoeft dit allemaal als moslim niet alleen te doen, want naast een periode van zuivering en spiritualiteit staat de maand ramandan ook in het teken van samenzijn. Het is voor moslims een tijd om te focussen op wat er echt toe doet: relaties met anderen en innerlijke rust. Het is een maand waarin moslims lichaam en geest zuiveren en de verbondenheid met familie, vrienden en medemensen versterken.
Soms gebeurt het al eens dat we als mensen in de clinch liggen. Om deze vertroebelde band te herstellen is de ramadan een ideaal moment. In het teken van de verbondenheid staat vergiffenis schenken en verzoenen met diegenen waarmee het misschien wat moeilijker loopt centraal.
Wist-je-datje: Ramadan is ook de maand waarin via de engel Gabriël de Koran geopenbaard werd aan de profeet Mohammed. Volgens de soenna, de levenswijze van de profeet, vastte hij soms op maandagen en donderdagen. Daarom zijn er buiten de maand ramadan nog andere dagen in het jaar waarop moslims kunnen vast, zoals de witte dagen of de Ayyam al Bid. Die vallen steevast op de dertiende tot en met de vijftiende dag van de islamitische kalendermaand. Er zijn echter veel uitzonderingen voor het vasten. Alle volwassenen die zowel geestelijk als lichamelijk gezond zijn vasten in principe. Het vasten is niet verplicht wanneer je niet volwassen, ziek, verzwakt, zwanger of ongesteld bent, wanneer je borstvoeding geeft, wanneer je een reis van meer dan 80 kilometer maakt of wanneer je om een andere reden verhinderd wordt om te vasten. Zij compenseren het niet vasten door per niet gevaste dag een aalmoes van ongeveer 5€ te schenken aan armen of behoeftigen of door het achteraf in te halen.
Moslims streven er tijdens de ramadan naar om de dagelijkse verplichtingen van het leven te combineren met een tijd van bijzondere aandacht voor spirituele groei. De islamitische filosoof Al-Farabi verwoordde het ooit als volgt: 'Het doel van vasten is om te leren hoe je kan afzien van de bevredigingen van je lichamelijke verlangens, zodat je je kan concentreren op het versterken van je geestelijke vermogens.' Een uitdagende oefening in de ratrace die onze consumptiemaatschappij vandaag is. Het vasten tijdens de ramadan vormt zo een uitnodiging om bewuster in het leven te staan: bewustere eetgewoonten, een meer bescheiden levensstijl gekenmerkt door consuminderen. Dit geldt enkel voor mensen voor wie dit fysiek mogelijk is, anderen worden om diverse redenen vrijgesteld van het vasten.
Maar je hoeft dit allemaal als moslim niet alleen te doen, want naast een periode van zuivering en spiritualiteit staat de maand ramandan ook in het teken van samenzijn. Het is voor moslims een tijd om te focussen op wat er echt toe doet: relaties met anderen en innerlijke rust. Het is een maand waarin moslims lichaam en geest zuiveren en de verbondenheid met familie, vrienden en medemensen versterken.
Soms gebeurt het al eens dat we als mensen in de clinch liggen. Om deze vertroebelde band te herstellen is de ramadan een ideaal moment. In het teken van de verbondenheid staat vergiffenis schenken en verzoenen met diegenen waarmee het misschien wat moeilijker loopt centraal.
Wist-je-datje: Ramadan is ook de maand waarin via de engel Gabriël de Koran geopenbaard werd aan de profeet Mohammed. Volgens de soenna, de levenswijze van de profeet, vastte hij soms op maandagen en donderdagen. Daarom zijn er buiten de maand ramadan nog andere dagen in het jaar waarop moslims kunnen vast, zoals de witte dagen of de Ayyam al Bid. Die vallen steevast op de dertiende tot en met de vijftiende dag van de islamitische kalendermaand. Er zijn echter veel uitzonderingen voor het vasten. Alle volwassenen die zowel geestelijk als lichamelijk gezond zijn vasten in principe. Het vasten is niet verplicht wanneer je niet volwassen, ziek, verzwakt, zwanger of ongesteld bent, wanneer je borstvoeding geeft, wanneer je een reis van meer dan 80 kilometer maakt of wanneer je om een andere reden verhinderd wordt om te vasten. Zij compenseren het niet vasten door per niet gevaste dag een aalmoes van ongeveer 5€ te schenken aan armen of behoeftigen of door het achteraf in te halen.
WAT GELIJKAARDIG IS AAN VASTEN EN RAMADAN
Een afgebakende periode
Vasten en ramadan vormen een bijzondere periode in het religieuze leven van christenen en moslims. Voor christenen spreken we over een sterke tijd in het jaar. De vasten duurt 40 dagen. Gedurende deze 40 dagen bereiden we ons voor op het paasgebeuren, daarom noemen we de vasten ook wel de veertigdagentijd. Het getal 40 komt uiteraard niet zomaar uit de lucht gevallen, het is een symbolisch getal: het verwijst naar de 40 dagen die Jezus in stilte en eenzaamheid doorbracht om zich in gebed en door vasten te richten op God.
Ook voor moslims is de ramadan een afgebakende periode. Ramadan verwijst immers naar de negende maand van de maandkalender en duurt traditioneel 29 of 30 dagen. Deze maand is een belangrijke feestperiode voor moslims die wordt afgesloten met het ramadanfeest (bij ons ook wel suikerfeest genoemd) of het 'Eid al-fitr in het Arabisch. Dit feest valt niet meer in de maand ramadan maar op de eerste sjawal (de tiende maand in de islamitische kalender). De berekening van het begin en einde van de maand ramadan kan verschillen van land tot land, afhankelijk van de methode die gebruikt wordt voor het bepalen van de nieuwe maansikkel. Daarom valt de ramadan in verschillende landen en gemeenschappen vaak op verschillende dagen.
Gemeenschappelijke waarden & principes
De veertigdagentijd en de ramadan staan beide in het kader van vasten. Maar wat betekent vasten precies? Vasten is immers meer dan weinig of niets eten tijdens een bepaalde periode. De spirituele betekenis van vasten is immers bezinning en stilstaan bij de betekenis van het leven. Zowel voor christenen als voor moslims is de vasten of de ramadan een periode waarin men de tijd neemt om dichter bij God en de religieuze waarden van zijn eigen religie te komen. Het zal je dan ook niet verwonderen dat men in deze periode uitdrukkelijker de tijd neemt om (samen) te bidden, al dan niet ondersteund door een aftelkalender. Het is geen periode van overdaad - zoals sommige feesten vandaag gevierd worden, maar net een periode van soberheid. Voor moslims vertaalt deze soberheid zich (voor een bepaalde groep) in niet eten, drinken, roken of geslachtsgemeenschap hebben tussen zonsopgang en zonsondergang. Door christenen wordt de soberheid vandaag op verschillende manieren ingevuld. Naast gebed en soberheid staat ook de waarde solidariteit centraal tijdens de vasten en de ramadan. Wereldwijd, maar ook in onze nabije omgeving zijn er zoveel mensen die het met veel minder moeten stellen dan wij. Tijdens de veertigdagentijd brengt onder meer de organisatie Broederlijk Delen de solidariteit met mensen uit het Zuiden onder de aandacht, maar ook de armen uit onze eigen buurt mogen niet vergeten worden. Ook in de moslimsgemeenschap heb je tal van organisaties en initiatieven die inzetten op solidariteit met diegenen die het het meest nodig hebben. Misschien is een gezamenlijke solidariteitsactie wel een mooi idee?! Al deze waarden en principes hebben één specifiek doel: spirituele herbronning als christen of moslim. We krijgen 40 of 30 dagen de tijd om te putten uit de bijzondere bronnen die de christelijke en islamitische traditie ons aanbieden om als gelovigen dichter bij mekaar en bij God te komen.
wat verschillend is tussen vasten en ramadan
De zonne- en maankalender
Volgens de Bijbel vormen de zon en de maan de twee grote lampen die de mens hielpen om zich te situeren in de tijd. Doorheen de tijd resulteerde dit in twee verschillende kalenders: de zonnekalender, die 365 dagen telt (of 366 wanneer het een schrikkeljaar is) en waarbij iedere maand 30 of 31 dagen telt en de maankalender, waar bij elke nieuwe maan een nieuwe maand begint. De maankalender telt 354 of 355 dagen verdeeld over 12 maanden die elk 29 of 30 dagen duren. De christenen volgen de zonnekalender, de moslims de maankalender. Dat verklaart meteen waarom de veertigdagentijd en de ramadan niet altijd ongeveer samenvallen.
Het doorbreken van het vasten
Als je goed telt zie je dat de veertigdagentijd, die start op Aswoensdag en eindigt met Pasen, meer dan 40 dagen telt. Hiervoor is een eenvoudige verklaring: de zondagen tellen immers niet mee, dan wordt er niet gevast. Het christelijke vasten wordt dus wekelijks onderbroken op de zondag, de christelijke hoogdag. Ook het vasten tijdens de ramadan wordt onderbroken, namelijk tussen zonsondergang en zonsopgang. De iftar of het avondmaal wordt als het kan genomen samen met familie en vrienden. En 's morgens moeten de gezinnen vroeg uit de veren om voor zonsopgang hun ontbijt te nemen. Het grote breken van de vasten gebeurt tijdens het 'Eid al-fitr' of het ramadanfeest dat drie dagen duurt.
Verschillende rituelen
Het askruisje dat christenen op aswoensdag op hun voorhoofd laten zetten symboliseert dat er een periode van boetedoening en inkeer komt. Het askruisje herinnert ons aan de sterfelijkheid van de mens. Bij het aanbrengen van het askruisje zegt de priester ook: 'Mens, gedenk dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren'. De assen van het askruisje komen van de verbrande palmtakken van Palmzondag van het voorbije jaar. Vanaf aswoensdag is het 40 dagen aftellen naar Pasen. Hiervoor maken sommige christenen gebruik van een vastenkalender. Veertig dagen nemen we de tijd om stil te staan bij datgene wat er echt toe doet. Neem beslist een kijkje op deze website voor de nieuwe vastenkalender van dit jaar. Vroeger was het een traditie om tijdens de veertigdagentijd weinig of geen vlees te eten uit solidariteit met de armen. Vandaag gebeurt het nog dat christenen op Aswoensdag en Goede Vrijdag vlees vervangen door vis als teken van soberheid en solidariteit. De Goede Week - de laatste week voor Pasen - is voor christenen een belangrijke week. Op Palmzondag herdenken we de feestelijke intrede van Jezus in Jeruzalem, waar de menigte hem toewuifde met palmtakken. Tijdens deze viering nemen we gewijde palmtakjes mee naar huis, die ons beschermen tegen het kwaad. Op Witte Donderdag, de dag waarop we het laatste avondmaal van Jezus met zijn leerlingen herdenken, wordt tijdens de eucharistieviering de heilige olie gewijd en vindt er een voetwassing plaats. Met de voetwassing van zijn leerlingen symboliseerde Jezus dat Hij gekomen was om te dienen. Goede Vrijdag is samen met Aswoensdag de belangrijkste vastendag voor de christenen. Op die dag vindt ook op verschillende plaatsen om 15u00 de kruisweg plaats en vanaf dan zwijgen te kerkklokken om pas opnieuw te luiden op Pasen om de verrijzenis van Jezus de vieren.
Ook de maand ramadan wordt getekend door een aantal rituelen. Het meest gekende ritueel is uiteraard het feit dat moslims tijdens deze maand tussen zonsopgang en zonsondergang niet eten, drinken, roken en geen seksuele betrekking hebben, maar er is zoveel meer. Iedere avond wordt het vasten doorbroken met een kort gebed, een glas melk en een dadel. Waarom een dadel? Wel, volgens de overleveringen zou de profeet Mohammed iedere ochtend dadels eten omwille van hun voedzame maar ook zuiverende werking. Die zuivering moet je niet enkel fysiek, maar ook spiritueel zien. De ramadan staat dan ook sterk in het teken van religie, daarom maken moslims tijdens deze periode extra tijd om de Koran te lezen. Vooral in de laatste tien dagen bidden of lezen ze grote delen van de Koran. Tijdens de ramadan gaan veel moslims op 'Umrah'. Dit is een kortere versie van de Hadj, de bedevaart naar Mekka. De ramadan wordt afgesloten met het ramadanfeest. Op de eerste ochtend van dit feest bezoeken mannen en vrouwen de moskee voor een gezamenlijk gebed. De rest van de dag gaat men bij familie op bezoek om samen te eten en cadeautjes uit te wisselen. Er worden ook steevast cadeautjes voorzien voor de minderbedeelden.
Volgens de Bijbel vormen de zon en de maan de twee grote lampen die de mens hielpen om zich te situeren in de tijd. Doorheen de tijd resulteerde dit in twee verschillende kalenders: de zonnekalender, die 365 dagen telt (of 366 wanneer het een schrikkeljaar is) en waarbij iedere maand 30 of 31 dagen telt en de maankalender, waar bij elke nieuwe maan een nieuwe maand begint. De maankalender telt 354 of 355 dagen verdeeld over 12 maanden die elk 29 of 30 dagen duren. De christenen volgen de zonnekalender, de moslims de maankalender. Dat verklaart meteen waarom de veertigdagentijd en de ramadan niet altijd ongeveer samenvallen.
Het doorbreken van het vasten
Als je goed telt zie je dat de veertigdagentijd, die start op Aswoensdag en eindigt met Pasen, meer dan 40 dagen telt. Hiervoor is een eenvoudige verklaring: de zondagen tellen immers niet mee, dan wordt er niet gevast. Het christelijke vasten wordt dus wekelijks onderbroken op de zondag, de christelijke hoogdag. Ook het vasten tijdens de ramadan wordt onderbroken, namelijk tussen zonsondergang en zonsopgang. De iftar of het avondmaal wordt als het kan genomen samen met familie en vrienden. En 's morgens moeten de gezinnen vroeg uit de veren om voor zonsopgang hun ontbijt te nemen. Het grote breken van de vasten gebeurt tijdens het 'Eid al-fitr' of het ramadanfeest dat drie dagen duurt.
Verschillende rituelen
Het askruisje dat christenen op aswoensdag op hun voorhoofd laten zetten symboliseert dat er een periode van boetedoening en inkeer komt. Het askruisje herinnert ons aan de sterfelijkheid van de mens. Bij het aanbrengen van het askruisje zegt de priester ook: 'Mens, gedenk dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren'. De assen van het askruisje komen van de verbrande palmtakken van Palmzondag van het voorbije jaar. Vanaf aswoensdag is het 40 dagen aftellen naar Pasen. Hiervoor maken sommige christenen gebruik van een vastenkalender. Veertig dagen nemen we de tijd om stil te staan bij datgene wat er echt toe doet. Neem beslist een kijkje op deze website voor de nieuwe vastenkalender van dit jaar. Vroeger was het een traditie om tijdens de veertigdagentijd weinig of geen vlees te eten uit solidariteit met de armen. Vandaag gebeurt het nog dat christenen op Aswoensdag en Goede Vrijdag vlees vervangen door vis als teken van soberheid en solidariteit. De Goede Week - de laatste week voor Pasen - is voor christenen een belangrijke week. Op Palmzondag herdenken we de feestelijke intrede van Jezus in Jeruzalem, waar de menigte hem toewuifde met palmtakken. Tijdens deze viering nemen we gewijde palmtakjes mee naar huis, die ons beschermen tegen het kwaad. Op Witte Donderdag, de dag waarop we het laatste avondmaal van Jezus met zijn leerlingen herdenken, wordt tijdens de eucharistieviering de heilige olie gewijd en vindt er een voetwassing plaats. Met de voetwassing van zijn leerlingen symboliseerde Jezus dat Hij gekomen was om te dienen. Goede Vrijdag is samen met Aswoensdag de belangrijkste vastendag voor de christenen. Op die dag vindt ook op verschillende plaatsen om 15u00 de kruisweg plaats en vanaf dan zwijgen te kerkklokken om pas opnieuw te luiden op Pasen om de verrijzenis van Jezus de vieren.
Ook de maand ramadan wordt getekend door een aantal rituelen. Het meest gekende ritueel is uiteraard het feit dat moslims tijdens deze maand tussen zonsopgang en zonsondergang niet eten, drinken, roken en geen seksuele betrekking hebben, maar er is zoveel meer. Iedere avond wordt het vasten doorbroken met een kort gebed, een glas melk en een dadel. Waarom een dadel? Wel, volgens de overleveringen zou de profeet Mohammed iedere ochtend dadels eten omwille van hun voedzame maar ook zuiverende werking. Die zuivering moet je niet enkel fysiek, maar ook spiritueel zien. De ramadan staat dan ook sterk in het teken van religie, daarom maken moslims tijdens deze periode extra tijd om de Koran te lezen. Vooral in de laatste tien dagen bidden of lezen ze grote delen van de Koran. Tijdens de ramadan gaan veel moslims op 'Umrah'. Dit is een kortere versie van de Hadj, de bedevaart naar Mekka. De ramadan wordt afgesloten met het ramadanfeest. Op de eerste ochtend van dit feest bezoeken mannen en vrouwen de moskee voor een gezamenlijk gebed. De rest van de dag gaat men bij familie op bezoek om samen te eten en cadeautjes uit te wisselen. Er worden ook steevast cadeautjes voorzien voor de minderbedeelden.
Inspirerende bronnen
- Deze infographic bevat onderaan enkele prikkelende dialoogvragen.
- De thomaswebsite bevat diverse lesimpulsen rond de veertigdagentijd.
- De inspiratiemap 'wij vasten' van attent biedt tal van mogelijkheden tot het samen beleven van de vasten
- De website van watwat geeft op een zeer toegankelijke wijze uitleg over ramadan.
- Doenkids biedt inspiratie om de ramadan met kinderen te beleven.
- De thomaswebsite bevat diverse lesimpulsen rond de veertigdagentijd.
- De inspiratiemap 'wij vasten' van attent biedt tal van mogelijkheden tot het samen beleven van de vasten
- De website van watwat geeft op een zeer toegankelijke wijze uitleg over ramadan.
- Doenkids biedt inspiratie om de ramadan met kinderen te beleven.
